Idole cykladzkie
Proweniencja większości figurek jest nieznana, a idole, które znane są z zadokumentowanych badań archeologicznych pochodzą głownie z grobów. Zdarzają się jednak znaleziska na osadach. Określenie funkcji figurek jest niezwykle trudne. Mogły one stanowić ważny element rytuału pogrzebowego, jednakże procent grobów zawierających idole jest dość niski. Był to więc zwyczaj mało powszechny. Zmarłemu zazwyczaj towarzyszyła jedna figurka, często intencjonalnie niszczona, czasami były to jedynie jej fragmenty (Bugaj, 2007:89). Jak już wcześnie było wspomniane, nie mogły być one zastępowane drewnianymi, ze względu na brak surowca (Lewartowski, Ulanowska, 1999:41). Wykorzystanie i znaczenie plastyki figuralnej Cyklad doczekało się mnóstwa interpretacji, hipotez i domysłów. Wiązano je z kultem Bogini Matki, tak popularnym w dobie neolitu, miały przedstawiać bóstwa, pełnić funkcję apotropaiczną zarówno za życia jak i po śmierci człowieka lub stanowić jedynie zabawki (Bugaj, 2007:90-92; Majewski, 1935:11-15). Mogły być wykorzystywane w różnego rodzaju kultach i odzwierciedlać zmiany ról w życiu człowieka, przedstawiać płaczki, czy żałobniczki biorące udział w ceremoniach pogrzebowych, a nawet stanowić manifest jedności kulturowej poszczególnych wysp (Bugaj, 2007:94-95). Jedną z bardziej wiarygodnych hipotez jest twierdzenie, iż były to przedstawienia sług, podobnych egipskim uszebti, mających pomagać zmarłemu w zaświatach (Lewartowski, Ulanowska, 1999:41). Większość tych domysłów rzeczywiście wydaje się bliska prawdy, nie wykluczają się one także wzajemnie.
Moim zdaniem sam kult Bogini Matki nie ma większej racji bytu, ze względu na przedstawienia męskie, które, wszakże mniej liczne, skutecznie burzą tę teorię. Rola figurek jako uszebti rzeczywiście wydaje się być prawdopodobna, jednak tak mała ilość pochówków zawierających idole, może wzbudzać poważne wątpliwości u tych, którzy wiedzą, jaką wagę przykładano do ni
ch w starożytnym Egipcie. Uważam, że idole cykladzkie rzeczywiście mogły być elementem ważnych obrzędów związanych z religią. Znaleziska na osadach mogą być podstawą do twierdzenia, iż przed złożeniem ich w grobie stanowiły one element wyposażenia świątyni czy kaplicy. Ich obecność przy zmarłym może wiązać się z rolą, jaką ten pełnił za życia. Mógł to być bowiem kapłan lub szaman związany z jakimś kultem i, aby zaznaczyć jego pozycję, po śmierci wkładano mu do grobu jedną z figurek używanych podczas obrzędów. Niestety, brak badań antropologicznych, które mogłyby określić płeć oraz wiek zmarłego, skutecznie pozostawia wszelkie teorie w sferze domysłów. Temat interpretacji wykorzystania plastyki figuralnej Cyklad jest nadal otwarty i zapewne wiele lat upłynie i jeszcze więcej stron zostanie zapisanych w tej kwestii. Być może przyszłe badania archeologiczne ukażą wszystko w nowym świetle i pomogą rozwikłać zagadkę nurtującą archeologów od pokoleń.
Bibliografia:
1. Bugaj, E., Idole cykladzkie. Krótka charakterystyka źródeł oraz kilka refleksji a temat funkcji i znaczenia”, [w:] Bednarczuk, A., Bugaj E., Rządek W. (red.), 2007, Eurazja i Antyk, Poznań: Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 83-99.
2. Fitton, J. L., 1999, Cycladic Art, London: British Museum Press.
3. Kubalska-Sulkiewicz, K., Bielska-Łach, M., Manteuffel-Szarota, A., 2007, Słownik terminologiczny Sztuk Pięknych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
4. Lewartowski K., Ulanowska, A., 1999, Archeologia egejska. Grecja od Paleolitu po Wczesną Epokę Żelaza, Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
5. Majewski, K., 1935, Figuralna plastyka cykladzka. Geneza i rozwój form, Lwów: Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie.
6. Press, L., 1986, Kultura Wysp Cykladzkich w Epoce Brązu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Autor: regis
Moim zdaniem sam kult Bogini Matki nie ma większej racji bytu, ze względu na przedstawienia męskie, które, wszakże mniej liczne, skutecznie burzą tę teorię. Rola figurek jako uszebti rzeczywiście wydaje się być prawdopodobna, jednak tak mała ilość pochówków zawierających idole, może wzbudzać poważne wątpliwości u tych, którzy wiedzą, jaką wagę przykładano do ni
Bibliografia:
1. Bugaj, E., Idole cykladzkie. Krótka charakterystyka źródeł oraz kilka refleksji a temat funkcji i znaczenia”, [w:] Bednarczuk, A., Bugaj E., Rządek W. (red.), 2007, Eurazja i Antyk, Poznań: Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 83-99.
2. Fitton, J. L., 1999, Cycladic Art, London: British Museum Press.
3. Kubalska-Sulkiewicz, K., Bielska-Łach, M., Manteuffel-Szarota, A., 2007, Słownik terminologiczny Sztuk Pięknych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
4. Lewartowski K., Ulanowska, A., 1999, Archeologia egejska. Grecja od Paleolitu po Wczesną Epokę Żelaza, Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
5. Majewski, K., 1935, Figuralna plastyka cykladzka. Geneza i rozwój form, Lwów: Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie.
6. Press, L., 1986, Kultura Wysp Cykladzkich w Epoce Brązu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Autor: regis
<< poprzednia | 1 | 2
